Ideale waterkwaliteit voor koffie

Het water dat je gebruikt voor het zetten van filterkoffie en espresso is ontzettend belangrijk. Een kop koffie bestaat namelijk voor minstens 98% uit water. Voor een espresso is dat ongeveer 90%. Waterkwaliteit is een factor waarmee vaak te weinig rekening wordt gehouden. Als je in een koffiebar in het buitenland een lekkere espresso hebt gedronken en je koopt de koffiebonen om thuis dezelfde heerlijke espresso te zetten, dan kan de smaak sterk verschillen. In België en Nederland is de waterkwaliteit, meerbepaald de waterhardheid, zelfs verschillend tussen de verschillende regio’s. Water met een hoge waterhardheid zorgt voor meer kalkaanslag en is daarom schadelijk voor een koffiemachine.

Het water is bij ons overal drinkbaar. Maar de onzichtbare combinatie van de mineralen, zouten en metalen kunnen de koffiesmaak sterk beïnvloeden. Water voor koffie moet geurloos en helder van kleur zijn. Het zal je verrassen dat het verschil in smaak tussen water met en zonder ideaal mineraalgehalte groot is. In dit artikel lees je er alles over en kom je ook te weten wat je in jouw regio moet doen om tot de ideale waterkwaliteit te komen.

Inhoud

• Zorg steeds voor vers water
• Wat is de perfecte watersamenstelling voor koffie
• Wat zijn deze waarden?
• Is water beter zacht of hard? De waterhardheid!
• Mineraalwater (flessen- of bronwater) bij koffie zetten
• Het water filteren
• De waterhardheid in jouw regio
• Test thuis de kwaliteit van water




1. Zorg steeds voor vers water

Het water voor het zetten van koffie moet koud en vers zijn. Het moet mineralen en zuurstof bevatten en niet te hard zijn. Koffiezetapparaten hebben meestal een waterreservoir. Vaak zie je dat er koffie wordt gezet met water dat al een tijdje in het waterreservoir zit. Zorg er voor dat er altijd vers water zit in het reservoir. Stilstaand water wordt snel dood. De grootte van het waterreservoir is dus minder belangrijk dan de waterkwaliteit. Waterkwaliteit kan je thuis testen.




2. Wat is de perfecte watersamenstelling voor koffie?

Om het maximale uit je filterkoffie of espresso te halen, kan je natuurlijk een watertest doen. Met een eenvoudige testset kan je water goed analyseren.

Voor 1 liter water is dit de beste samenstelling:
Waterhardheid voor filterkoffie: 6 dH (Nederland) / 10,74 fH (België)
Waterhardheid voor espresso: 4 dH (Nederland) / 7,16 fH (België)
Ijzer, koper en mangaan: 0 mg/l
Zuurtegraad: 7 pH
Natrium:  5 tot 10 mg/l
Calcium: 30 tot 80 mg/l of 3 tot 5 korrels/l
Chloor: 0 mg/l
TDS: 100-200 mg/l




3. Wat zijn deze waarden?

pH
pH is de maat voor de zuurtegraad van het water. In normale omstandigheden bij kamertemperatuur is de pH 7. Dit is de ideale zuurtegraad voor koffie. Is de zuurtegraad van het water lager, dan geeft dat een zure smaak. Is de zuurtegraad te hoog, dan ervaar je een laffe smaak.

Ijzer, koper en mangaan
Ijzer, koper en mangaan zijn natuurlijke mineralen in het water. Deze mineralen zijn niet schadelijk voor de gezondheid maar hebben een negatieve invloed op de smaak en kleur van het water. Daarom is het goed dat ze niet aanwezig zijn in het water waarmee je koffie zet.

Chloor
Chloor was vroeger heel belangrijk bij het zuiveren van water. Het is namelijk zeer effectief voor het doden van ziekteverwekkende bacteriën maar geeft een zeer specifieke smaak aan water. Daarom is het beter niet aanwezig in het water waarmee je koffie zet. Sinds 2005 is chloor niet meer toegestaan als primair desinfectiemiddel omdat er nu andere en betere middelen zijn om te desinfecteren.

Let op om verwarring te voorkomen: chloor in zout is een andere chloor dat we kennen voor reiniging.
Het element chloor (wat ook in NaCl zit) met de stof Natriumhypochloriet (bleek, ook wel chloor genoemd) of Trichloorisocyanuurzuur (een bacteriedodend middel, ook wel chloor genoemd). Het element Chloor dat in een zout gevonden is aan een positief geladen atoom zoals kalium, magnesium of natrium is niet schadelijk.

Waterhardheid
De totale waterhardheid is de totale concentratie van magnesium, calciumcarbonaat, metaalionen en andere mineralen in het water. Een te lage concentratie geeft een dunne koffie zonder enige structuur. Als de waterhardheid te hoog is, zal de koffie een ruwe structuur hebben en kalkachtig smaken.

De totale hardheid wordt in Nederland uitgedrukt in dH (°D of Duitse graden). In België wordt het uitgedrukt in fH (°F of Franse graden). De verhouding is 1 fH = 0,56 dH of 1 dH = 1,79 fH

Natrium (Na)
Natrium is van nature aanwezig in water. Het is het zoutgehalte van water.

Calcium (Ca)
Calcium is net als natrium van nature aanwezig in water. Calcium is in water gekomen door de oplossing van natuurlijke gesteenten zoals kalksteen, marmer, calciet, dolomiet en gips. Calcium is een bepalende factor voor de waterhardheid. Als je water verhit, slaat calcium neer als calciumcarbonaat. Deze neerslag wordt ook wel kalkaanslag genoemd. Calcium komt in ons water doordat we voornamelijk grondwater gebruiken als kraanwater.

Total Dissolved Solids (TDS)
Total Dissolved Solids (TDS) is de meest gebruikte term waarmee de waterkwaliteit in verhouding tot de koffie extractie wordt uitgedrukt. TDS is de gecombineerde inhoud van alle anorganische en organische stoffen in water. Het wordt uitgedrukt in mg/l of ppm (deeltjes per miljoen).



4. Is water beter zacht of hard? De waterhardheid!

De hardheid geeft weer hoeveel mineralen water bevat. Deze mineralen geven smaak aan water. Het is niet mogelijk om de hardheid van water te zien of te ruiken. Water kan beter te zacht zijn dan te hard.

Overzicht
0 - 4 dH      of 0 - 7 fH           : zeer zacht water
4 - 8 dH      of 7 - 15 fH         : zacht water
8 - 12 dH    of 15 - 22 fH       : gemiddeld water
12 - 18 dH  of 22 - 32 fH       : vrij hard water
18+ dH  of 32+ fH                 : hard water

Te hard water
Te hard water heeft te veel mineralen die de smaak van koffie negatief beïnvloeden. Bovendien zorgt te hard water voor extra kalkaanslag in je koffiezetapparaat.

Te zacht water
Als het water te zacht is, dan geeft het weinig smaak aan de koffie. Het resultaat kan ook zijn dat de koffie te bitter smaakt. Te weinig mineralen zorgen er namelijk voor dat de koffiedeeltjes aan elkaar koeken en de doorstroming vermindert. Minder doorstroming zorgt al snel voor te veel extractie. Te veel extractie zorgt er op zijn beurt voor dat te veel bittere smaken in de filterkoffie of espresso komen.

Gebruik zeker geen gedistilleerd water, want dat is te zacht. Ook flessenwater zoals Spa Reine kan te zacht zijn omdat het te weinig mineralen bevat.



5. Mineraalwater (flessen- of bronwater) bij koffie zetten


Mineraalwater kan een goed alternatief zijn als je kraanwater niet de juiste kwaliteit heeft. Maar bronwater is best duur en niet elk merk mineraalwater is geschikt voor filterkoffie en espresso.

Daarom de volgende voorbeelden:
Spa Reine is niet geschikt omdat het te mineraalarm is en te weinig Natrium bevat. Bar Le Duc bevat dan weer teveel Natrium.
Mont Roucous is het beste flessenwater voor koffie. Het heeft een pH van 6 en het bevat bijna de juiste hoeveelheid mineralen.

De beste optie is je kraanwater filteren, en dat is bovendien niet ingewikkeld.



6. Het water filteren

Is het water te hard? Dan kan je het filteren met een heel eenvoudige filter. Er zijn verschillende mogelijkheden:

Koolstoffilter
Koolfilters zijn bekend geworden door het merk Brita. Hierbij maak je gebruik van een waterfilterkan met ingebouwde filter.
Het gefilterde water giet je vervolgens in het waterreservoir van je koffiemachine, of verhit je in je waterkoker.


Koffiezetapparaat met waterreservoir
In het waterreservoir doe je een koolstof filterzakje. Gemiddeld moeten deze om 8 weken vervangen worden. Kijk hiervoor op de gebruiksaanwijzing.

Ingebouwde waterfilter
Sommige volautomatische koffiemachines hebben een ingebouwde waterfilter. Zelfs met een ingebouwde filter moet de machine af en toe ontkalkt worden. Er zijn zelfs volautomaten die je op de hoogte brengen wanneer dit moet gebeuren.

De meeste waterfilters zullen alleen de grovere deeltjes tegenhouden. Er zijn maar weinig filters die ook lood, chloor, aluminium en koper uit het water verwijderen. In België en Nederland is dat meer dan voldoende gezien de waterkwaliteit hier al goed is.

In sommige delen van Nederland is de waterhardheid zelfs ideaal en is een filter overbodig.



7. Hardheid van het water per regio

Ons drinkwater wordt voornamelijk uit de grond gehaald. Grondwater bevat calcium en magnesium. De hoeveelheden zijn afhankelijk van de regio, gezien de samenstelling van de bodem kan verschillen. De waterhardheid is nergens bijna hetzelfde. De watermaatschappijen vermelden bijna altijd de waterhardheid van jouw regio op hun website.


[caption id="attachment_204448" align="aligncenter" width="502"] Overzicht waterhardheid in Nederland[/caption]


8. Test thuis de kwaliteit van water

Bij je thuis de waterkwaliteit testen, is zeer eenvoudig. Zet 2 koppen filterkoffie of espresso volgens de cupping methode. Gebruik exact dezelfde koffiebonen, maling en zetmethode. De ene kop zet je met bron- of flessenwater en de andere met kraanwater. Proef nu de verschillen. Proef ook het verschil met gefilterd water uit de kraan.

 

Wil je meer weten over de waterkwaliteit en koffie zetten? Stel hieronder je vraag of klik door op de vele links, want met Mister Barish lees en leer je alles over koffie!