Halfautomatische espressomachine

Een halfautomatische espressomachine kopen is een absolute aanrader als je als koffieliefhebber naar hartenlust wil experimenteren met koffie, maalgraad en hoeveelheid water. De manier om het maximale potentieel uit koffiebonen te halen en thuis de allerbeste espresso te zetten. Je herkent de halfautomaat machine aan de filterdrager. Het zijn espressomachines waarbij de machine zorgt voor de juiste druk, de juiste temperatuur en het water door de koffie wordt geperst. Alles daar omheen moet je zelf doen.

Je wil een goede aankoop doen en de beste espresso drinken. Je leest hier wat je moet weten over de belangrijkste onderdelen en de nuttigste opties. De tips en inzichten maken de aankoop een stuk eenvoudiger.

De belangrijkste tip is om je tijd te nemen in het aankoopproces. Er is een heel groot aanbod met grote verschillen tussen de halfautomatische espressomachines. Vergelijkingssites kunnen bedrieglijk zijn omdat ze te weinig rekening houden met de verschillende aspecten van halfautomaten.

Inhoudsopgave

• Wat je moet weten over een halfautomatische espressomachine?
• De belangrijkste onderdelen van een halfautomatische espressomachine
  
  • 2.1 De zetgroep
  • 2.2 De filterhouder en filter(s)
  • 2.3 Water in reservoir of verbonden met de kraan + filter
  • 2.4 Een boiler of een thermoblok
  • 2.5 De pomp
  • 2.6 Het driewegventiel
  • 2.7 Optie 1: Tamper
  • 2.8 Optie 2: Koffiemolen
  • 2.9 Optie 3: Voorinfusie
  • 2.10 Optie 4: Melkopschuimer: automatisch of met stoompijpje
  • 2.11 Optie 5: Warmhoudplaatje voor kopjes
  • 2.12 Optie 6: Display
  
  
• De koffiesmaak beïnvloeden met een halfautomaat
• Het reinigen en onderhouden van een halfautomatische espressomachine?
• Het uiterlijk en de afmetingen
• De prijs/kwaliteit verhouding
• Wat zijn de bekendste merken van halfautomatische espressomachines?
• Waar kopen?
• Samenvatting: voor- en nadelen halfautomaat




1. Wat je moet weten over een halfautomatische espressomachine?

Je kan er de kwaliteit espresso mee drinken zoals in een koffiebar. Maar je moet wel bijna alles zelf doen. De machine verwarmt het water tot de ideale temperatuur, creëert de ideale druk en op jouw commando wordt het water door de koffie geperst.

Met een halfautomaat espressomachine kan je wel het maximale uit je koffiebonen halen. Weliswaar met iets meer moeite, maar je kan experimenteren met verschillende technieken.



Je herkent de halfautomatische espressomachine aan de filterdrager. Bij de meeste halfautomaten worden 2 filterdragers meegeleverd. Een filter voor 1 kopje en een andere voor 2 kopjes espresso. In de filterdrager zit de inzetfilter in de vorm van een bakje met gaatjes. Hier doe je de gemalen koffie in. Maar eerst moet de koffie nog aangestampt worden met een speciale stamper. De tamper zorgt ervoor dat de koffie gelijkmatig verdeeld wordt over de filter. Dit is absoluut noodzakelijk, want als de koffie niet gelijkmatig is aangestampt, dan krijg je slappe koffie. Er komen dan scheurtjes in de aangestampte koffie waardoor het water te snel zal lopen. Te weinig koffie extractie geeft slappe koffie.

Je zou kunnen kiezen voor ESE pads. Dit zijn voorgemalen espresso pads voor de filterdragers van espressomachines. Het gebruiken van pads bespaart je tijd omdat je niet moet stampen maar je boet wel in op kwaliteit. Met voorgemalen koffie word je met veel smaakverlies geconfronteerd. Zelf koffiebonen malen met een goede koffiemolen en leren tampen, is het advies.

Pas op, er zijn ook machines die lijken op halfautomaten maar ze zijn het niet, want in de piston doe je dan een koffiecapsule.

Als je de filterdrager onder de zetgroep hebt teruggeplaatst, kan het water door de koffie worden geperst. Je hebt espressomachines met een knop of een hendel. Als de juiste druk is opgebouwd, dan zal het water door de koffie worden geperst. Bij de meeste halfautomaten voor thuis moet je ook nog het proces stopzetten als de juist hoeveelheid water er doorheen is gegaan. Dit doe je meestal met behulp van een timer.



2. De belangrijkste onderdelen van een halfautomatische espressomachine

Een basis halfautomaat espressomachine koop je voor € 399 maar je kan er ook één kopen voor meer dan € 5000. De uitleg van de belangrijkste onderdelen verklaren voor een groot deel het prijsverschil. Eén of twee boilers is vooral prijsbepalend.

De 5 belangrijkste onderdelen en de 6 nuttigste opties van de halfautomatische espressomachine:



2.1 Zetgroep


De zetgroep van de halfautomaat espressomachine is het onderdeel waar daadwerkelijk de koffie wordt gebrouwen. In een koffiebar heb je professionele espressomachines met meerdere zetgroepen. Met 2 zetgroepen kan je 2 espresso’s tegelijkertijd zetten. De filterhouder wordt met een kwartslag in de zetgroep geplaatst.



De E61 zetgroep
Deze zetgroep werd in 1961 ontwikkeld door Faema en zorgde voor een ware revolutie in de espressomachines. Het is de eerste zetgroep die voorinfusie mogelijk maakte en blijft warm door circulerend water uit de boiler.



2.2 Filterdrager en filters


De filterdrager of -houder is hét herkenningspunt van een halfautomatische espressomachine. Een bakje met een steel dat als stevig handvat dient. In elke goede koffiebar heb je de barista wel eens de filter van de houder zien vullen met gemalen koffie, zien aanstampen en met één draaibeweging in de machine zien terugplaatsen.

De filterhouder maakt deel uit van de zetgroep van het espresso apparaat. Ze worden meestal gemaakt van aluminium of messing (koper). Messing is duurzamer en houdt de temperatuur beter vast dan aluminium. Aluminium koelt snel af. Een messing filterhouder is meestal duurder maar de investering waard, want de temperatuur blijft constant. Het voelt ook veel degelijker in de hand omdat de filterhouder zwaarder is. Dat is heel belangrijk bij het zetten van een espresso. Het is belangrijk dat de filterhouder in de machine blijft zitten, want dan wordt deze op temperatuur gehouden. Een koude of te warme filterhouder heeft invloed op de smaak van de koffie.



De diameter is ook heel belangrijk om in de gaten te houden. Hoe groter de diameter, hoe groter het extractie oppervlak voor de gemalen koffie. Hoe groter de extractie, hoe meer smaken er uit de koffie worden gehaald. De diameter is meestal tussen de 50mm en 58mm. 58mm is op dit moment het maximale.

Bij de eenvoudige halfautomatische espressomachine wordt er meestal maar één filterhouder meegeleverd. Bij duurdere modellen heb je meerdere filterhouders en filters waarmee je één espresso kopje kan zetten, en een filter waarmee je 2 kopjes kan zetten.


Aan het crèmelaagje herken je een goede espresso. De kwaliteit van de crèmelaag hangt onder andere af van de maalgraad van de koffiebonen en de druk waarmee het water doorheen de koffie wordt geperst. Er zijn merken die een speciale crèmelaag filter hebben ontwikkeld. Deze filter maakt het iets makkelijker om tot een mooi crèmelaagje op je espresso te komen, ookal heeft de koffie niet de juiste maalgraad en is de koffie niet goed aangestampt. De filter perst pas het water door de koffie als een bepaalde druk is bereikt. Het nadeel van zo’n speciale filter is dat het crèmelaagje er mooi uitziet maar dat de espresso minder goed kan zijn. Met een halfautomaat is er namelijk wat ervaring nodig om lekkere koffie met een mooie crèmelaag te realiseren. Het advies is om deze speciale filter niet te gebruiken maar te experimenteren en leren tot alles naar wens is.


Let op voor de machines met espressopads. In de filterhouder is er ruimte voor Easy Serving Espresso (ESE) pads. Het is soms mogelijk om zo een extra filter aan te schaffen maar er zijn ook espressomachines die alleen met een ESE filterhouder worden geleverd. Het is dan meer een machine met oog op design. Het voordeel van zo’n filterzakje met samengeperste gemalen koffie is dat het veel sneller gaat en de machine schoner blijft. Het nadeel is dat er beperkte keuze is in de verschillende koffies, dat gemalen koffie snel zijn smaak verliest en de prijs van de koffiepads hoog is.



2.3 Water in reservoir of verbonden met de kraan + filter


Halfautomaten zijn rechtstreeks aangesloten op de waterleiding en/of hebben een waterreservoir.

Rechtstreeks verbonden met de waterleiding?
Het grote voordeel als je halfautomaat rechtstreeks is aangesloten op de waterleiding is dat je steeds de meest optimale waterkwaliteit hebt. Het water is dan altijd vers. Een ander voordeel is dat het waterreservoir nooit bijgevuld moet worden. Het zijn over het algemeen wel de iets duurdere machines.


Met waterreservoir?
De grootte van het waterreservoir is niet bepalend voor de keuze. Een klein waterreservoir moet je vaker bijvullen maar dan gebruik je wel steeds vers water. Vers water is belangrijk voor de kwaliteit van de espresso. De waterkwaliteit is veel belangrijker dan de grootte van het waterreservoir. Controleer wel even of het waterreservoir gemakkelijk te verwijderen, bij te vullen en weer terug te plaatsen is.

Waterkwaliteit
De smaak van de espresso wordt onder andere beïnvloed door de kwaliteit en hardheid van het water. De meeste machines hebben geen ingebouwde filter om het water te verzachten en te ontkalken. Daar zijn eenvoudige oplossingen voor. Doe een filterzakje in het waterreservoir. Elke 8 weken moet het filterzakje vervangen worden, want dan is het uitgewerkt. Het water filteren in een kan met een Brita is een goed alternatief.

Plaats een filter tussen de waterkraan en de halfautomatische espressomachine als deze rechtstreeks is aangesloten op de waterleiding.

In onze regio is de waterkwaliteit heel goed waardoor een standaard kalkfilter voldoende is. In sommige delen van het land is de waterhardheid zelfs ideaal en is een filter overbodig. Lood, chloor, koper, aluminium en andere stoffen worden door de watermaatschappij uit het water verwijderd.



2.4 Een boiler of een thermoblok


Halfautomatische espressomachines maken gebruik van een boiler of een thermoblok om het water te verwarmen. Het is een heel belangrijk onderdeel, want de smaak van de espresso wordt ook bepaald door de temperatuur van het water.

Verschil tussen een boiler en een thermoblok
Een thermoblok is een metalen blokje dat rond de waterleidingen van de espressomachine zit. De waterleidingen worden door het thermoblok verhit waardoor het water opwarmt als het door de leidingen stroomt. Een boiler heeft meer ruimte in de machine nodig omdat het plaats geeft aan een grotere hoeveelheid water. Het voordeel van de boiler is dat het een constantere temperatuur geeft. Een boiler is dan ook meestal duurder dan een thermoblok.

De duurdere halfautomaten hebben 2 boilers. Dit voorkomt wachttijden tussen het maken van de espresso en het opschuimen van de melk door middel van de stoomfunctie.

1 of 2 boilers:
Het voordeel van twee onafhankelijke boilers is dat ze tegelijkertijd heet water en stoom kunnen geven. Het opschuimen van melk met de stoomfunctie heeft een hogere temperatuur nodig. Met één verwarmingselement heeft de halfautomatische espressomachine zo’n 30 tot 45 seconden nodig om het water te verhitten tot stoom voor het opschuimen van de melk. Om vervolgens een nieuwe espresso te maken, moet de boiler eerst afkoelen tot ongeveer 92°C.

Als je regelmatig meerdere cappuccino's na elkaar maakt, dan zijn 2 boilers absoluut een toegevoegde waarde. Deze machines hebben een hogere prijsklasse maar de wachttijden komen wel te vervallen.

Techniek en materiaal
Een boiler warmwater ketel of een reservoir voor heet water. De meeste boilers zijn vervaardigd van geelkoper of ook wel messing genoemd. Dit is een duurzaam materiaal dat niet zo gevoelig is voor kalkaanslag. Een messing boiler heeft ook een stabielere watertemperatuur. De juiste temperatuur is belangrijk, want als het water te warm is, dan zal de koffie verbranden en dat proeft bitter.

Hoe het verwarmingselement wordt in- en opgebouwd heeft invloed op duurzaamheid bij een eventuele reparatie. Leidingen kunnen geschroefd, gelijmd of gegoten worden. Gelijmd gaat minder lang mee dan geschroefd. Bij lekkage van gelijmde leidingen kan het verwarmingselement worden weggegooid. Bij geschroefde leidingen is reparatie meestal wel mogelijk. Als er veel ruimte is in de machine is een reparatie makkelijker uit te voeren. Geschroefde leidingen en ruimte voor het verwarmingselement komen meestal alleen voor bij de duurdere modellen.



2.5 De pomp


De pomp zorgt ervoor dat het hete water met ongeveer 9 bar door de gemalen koffie wordt geperst. Waterdruk is heel belangrijk voor het zetten van een goede espresso. Elke halfautomatische espressomachine zal deze druk leveren. Laat je niet misleiden door de maximale druk die een machine kan leveren. De perfecte espresso heeft een looptijd tussen de 23 en 30 seconden. Een hogere druk geeft een kortere doorlooptijd maar ook minder smaakextractie. Kies dus geen machine op basis van de maximale druk, je hebt maar 9 bar nodig.



2.6 Driewegventiel


Sommige halfautomatische espressomachines hebben een driewegventiel. Dit ventiel zorgt ervoor dat de overdruk in de machine automatisch wordt afgevoerd als de pomp wordt uitgeschakeld. Met zo’n ventiel kan de filterdrager meteen losgehaald worden na het zetten van een espresso. Een machine met driewegventiel is bovendien veiliger. Zonder ventiel moet je namelijk even wachten vooraleer je een nieuwe espresso kan zetten. Doe je dat niet, dan vliegen de koffie en de stoom in het rond.

Met andere woorden, bij een machine zonder driewegventiel kan je best even voelen of de filterdrager nog onder druk staat. Dat doe je door voorzichtig te draaien aan de filterdrager. Je voelt de weerstand. Wat je niet mag doen, is de filterdrager met een ruk uit de machine draaien.



2.7 Optie 1: Tamper



Als je geen gebruik maakt van espresso koffiepads maar je eigen koffiebonen maalt, dan heb je een tamper nodig. De tamper is gereedschap voor het gelijkmatig aandrukken van de koffie die in de filterdrager zit. De tamper is in vele vormen en maten te koop. De maat wordt bepaald door de doorsnede van de filterdrager. Het belangrijkste is dat de tamper goed in de hand ligt om gelijkmatig de gemalen koffie te kunnen aandrukken. Over een glad of geribbeld tamp oppervlak zijn er nog veel discussies maar de effecten van een geribbeld oppervlak zijn nog niet bewezen. Sinds kort bestaat er met de Puqpress een volautomatische tamper.



2.8 Optie 2: Koffiemolen


Het advies is om niet te bezuinigen op een koffiemolen en zeker geen halfautomaat espressomachine met espressopads aan te kopen. Een koffiemolen heb je alleen nodig om je koffiebonen heel vers en op de juiste maalgraad te malen. De koffiemolen wordt door de thuisbarista vaak onderschat. Dit gereedschap heeft een grote invloed op het eindresultaat omdat de machine water onder hoge druk door de koffie perst. Het resultaat van de gemalen koffie bepaalt voor een groot deel mee de smaak. Een minderwaardige koffiemolen kan een onregelmatige maling geven. Hierdoor kan de koffie zelfs zodanig verhitten dat deze verbrandt. Hoe beter de koffiemolen, hoe beter de koffie.



2.9 Optie 3: Voorinfusie


Bij voorinfusie wordt de gemalen koffie eerst met water besprenkeld vóór het water onder druk wordt gezet en doorheen de koffie wordt geperst. Voorinfusie geeft een betere espresso.

Voorinfusie zorgt ervoor dat het hele koffie oppervlak in de filterhouder gelijkmatig nat is en het hele oppervlak wordt gebruikt om het water doorheen de koffie te persen. Dit komt de smaak ten goede, want je krijgt maximale extractie. Het vooraf bevochtigen zorgt er ook voor dat de koffie het water beter zal absorberen waardoor de smaakstoffen beter losgelaten worden. Er zijn merken die voorinfusie ook ‘voorsprenkeling’ of ‘welfunctie’ noemen.



2.10 Optie 4: Melkopschuimer met stoompijpje en melkkan


De meeste halfautomatische espressomachines hebben de mogelijkheid om eenvoudig melk op te schuimen met het stoompijpje.


In bijna alle koffiebars wordt de melk warm gemaakt of opgeschuimd met het stoompijpje en een melkkannetje. Bij de aankoop van de halfautomaat let je best goed op de positie van het stoompijpje. Je maakt een goede keuze als het goed te bereiken, draaibaar en voldoende in de hoogte verstelbaar is. Dat maakt dat het ook makkelijk schoon te maken is.

Het stoompijpje is natuurlijk ook te gebruiken voor het verhitten van water voor een kopje thee.

Let op met 1 of 2 boilers
Het aantal boilers is namelijk bepalend of er wachttijdenzijn. Lees 1 of 2 boilers.



2.11 Optie 5: Warmhoudplaat voor kopjes


Met voorverwarmde kopjes zorg je ervoor dat je espresso niet te snel afkoelt. De meeste halfautomatische espressomachines hebben een warmhoudplaat waar je kopjes kan opzetten zodat ze voorverwarmd worden.

Een warmhoudplaat kan op 2 verschillende manieren werken. Energiezuinige modellen werken met de restwarmte van de machine. Voornamelijk de duurdere machines hebben een apart verwarmingselement.



2.12 Optie 6: Display


Alleen de duurdere halfautomatische espressomachines hebben een display. Met een display kan je onder andere de druk en watertemperatuur aflezen. In vergelijking met een volautomaat zijn de voordelen van een display bij een halfautomaat beperkt.


3. De koffiesmaak beïnvloeden met een halfautomaat

De smaak van je espresso beïnvloeden is nagenoeg oneindig met een halfautomaat. Het vraagt wel de nodige vaardigheden.

De smaak wordt onder andere beïnvloed door de maalfijnheid, de hoeveelheid koffie, de hoeveelheid water en de watertemperatuur aan te passen. Het is meestal experimenteren en proeven wat een aanpassing doet met de smaak. Het is een leuke manier om je machine goed te leren kennen en een echte barista te worden.

Elke machine heeft bij dagelijks gebruik, dagelijks onderhoud nodig. Let op, want het onderhoud van je machine heeft een grote invloed op de smaak. Nalatig onderhoud heeft een negatieve invloed op de koffiesmaak. Dat komt onder andere door koffieresten en kalkaanslag.



4. Het reinigen en onderhouden van een halfautomatische espressomachine?

Na het zetten van een espresso moet je de filterdrager en filter schoonmaken om de koffieresten te verwijderen. Dit is niet veel maar wel belangrijk werk.

Normaal wordt er bij een halfautomaat altijd materiaal geleverd om de machine na dagelijks gebruik grondig schoon te maken. De zetgroep, filterhouder en inzetfilter moeten gereinigd worden.

Vetresten van koffiebonen
Koffiebonen hebben de eigenschap dat ze vettig zijn. Vettige koffieresten blijven achter na het zetten van een espresso. De meeste koffieresten worden verwijderd door het spoelen van de leidingen. Na verloop van tijd moet er meer gebeuren dan spoelen alleen. Vettige koffieresten zullen zich hoe dan ook opstapelen en zijn niet bevorderlijk voor de smaak.

Kalkaanslag
Door kalkaanslag kunnen de leidingen dichtslibben. Ze kunnen zelfs voor lekkage zorgen. Kalkaanslag ontstaat bij het verhitten van water en kan je niet volledig voorkomen, ookal gebruik je een filter.

Servicebeurt
Elke machine heeft af en toe een servicebeurt nodig. De frequentie is afhankelijk van hoe vaak de machine gebruikt wordt en de hardheid van het water. Voor een servicebeurt heb je een specialist bij een erkend servicepunt nodig. Een specialist opent de machine en doet een grondige controle. Een servicebeurt is niet verplicht maar het kan wel van invloed zijn op de geldigheid van de garantie.



5. Het uiterlijk en de afmetingen

Halfautomaten kunnen behoorlijk wat ruimte innemen maar zijn meestal kleiner dan volautomaten. De grootte is afhankelijk van de grootte van het waterreservoir en het aantal boilers. Een halfautomaat kan niet ingebouwd worden waardoor het design belangrijker kan zijn.

Er zijn steeds meer merken die hun halfautomaat espressomachines in verschillende kleuren aanbieden. Toch is het grote deel van het aanbod nog steeds zwart of metaalkleurig of een combinatie van beide.



6. De prijs/kwaliteit verhouding

De minimale prijs van een halfautomatische espressomachine is ongeveer €400. Voor de duurste betaal je minimaal €2.500.

De prijsverschillen zijn gigantisch maar verklaarbaar. De prijs wordt vooral bepaald door de gebruikte materialen en het aantal boilers. Het is daarom heel goed je de vraag te stellen wat je nodig hebt en wat je er voor wil betalen.

In vergelijking met de koffiecupjes machines zijn ze de halfautomaten prijzig. Maar let op, de machines voor koffiecupjes worden bewust laag gehouden, want na de aankoop van zo’n machine word je verplicht om dure cupjes aan te schaffen. Cupjes en koffiepads zijn heel duur in vergelijking met koffiebonen of gemalen koffie.



7. Wat zijn de bekendste merken van halfautomatische espressomachines?

De budgetvriendelijke merken De'Longhi, Illy, QuickMill, Ascaso, Gaggia Princess, Smeg, Solis en Kitchenaid. De duurdere zijn meestal Italiaans zoals La Marzocco, Faeme, Rocket, ECM, Expobar, Bezzera, Vibiemme, La Nuova Era en Ambient Vesuvius.





8. Waar kopen?

Wil je een goede uitleg en service, dan kan je het beste een halfautomaat kopen bij een speciaalzaak. Daar krijg je meestal de juiste uitleg en ben je sneller op weg om het maximale uit je machine te halen.



9. Samenvatting: voor- en nadelen halfautomaat

Voordelen

• Het maximale potentieel uit machine koffiebonen halen is mogelijk
• Heel veel mogelijkheden voor verfijning
• Volledig aan te passen aan de smaak
• Volledig aan te passen aan de omstandigheden (bijvoorbeeld luchtvochtigheid)
• Melkopschuimen van alle soorten melk
• Met goede koffiemolen is de maalgraad helemaal zelf te beheersen
• Meerdere koffiebonen als er meer dan 1 koffiemolen is.

Nadelen

• Vraagt skills en ervaring
• Tussendoor het zetprofiel nameten
• Geen automatische reiniging, meer discipline nodig

 

Wil je meer weten over een halfautomatische espressomachine? Stel hieronder je vraag of klik door op de vele links, want met Mister Barish lees en leer je alles over koffie!